Kora wzrokowa jest największym systemem w ludzkim mózgu i odpowiada za przetwarzanie obrazu wzrokowego. Kiedy mówimy o umiejętnościach potrzebnych do czytania, matematyki i pisania, system wzrokowy odgrywa tak ważną rolę.
Większość uczniów w wieku przedszkolnym i szkolnym, z którymi pracuję, potrzebuje ćwiczeń wizualnych jako podstawy planu terapii. Słabości związane z przetwarzaniem wzrokowym wpływają znacząco, na ich sukces w nauce.
Dzieci mogą dobrze „widzieć”, nie muszą mieć potrzeby „noszenia okularów“ ale wiele z nich ma słabe mięśnie oczu i niskie zdolności wzrokowo-motoryczne.
Co to jest percepcja wzrokowa?
-Percepcja wzrokowa to zdolność mózgu do interpretowania tego, co widzą oczy.
-Koncentrowanie się na obiektach z bliska.
-Skanowanie otoczenia za pomocą mięśni oczu.
-Pobieranie informacji ze wszystkich pól widzenia.
-Koordynacja pracy mięśni oka.
-Widzenie i skupianie się na oddalonych obiektach.
-Dopasowywanie się do obiektów poruszających się do i od oczu.
-Filtrowanie i dostosowywanie się do światła.
-Śledzenie poruszających się obiektów oczami.
-Koncentrowanie się na przedmiotach, gdy ciało jest w ruchu.
-Wzrokowe utrzymanie uwagi na przedmiotach i otoczeniu.
Jakie umiejętności wizualne są potrzebne do czytania?
Z pewnością nasze oczy muszą widzieć wyraźnie przedmioty – z bliska i z daleka. Jednak system wzrokowy ma znacznie więcej funkcji do spełnienia niż tylko wyraźne widzenie.
Na przykład mięśnie oczu muszą poruszać się niezależnie od ruchów głowy. Muszą dobrze współpracować jako „zespół”, aby się skoncentrować. Mięśnie oczu muszą skupiać się na przedmiotach i muszą skutecznie skanować środowisko.
Co więcej, ponieważ mięśnie pracują nad efektywnym poruszaniem oczami, mózg interpretuje to, co widzi. W ten sposób rozpoczyna się percepcja obiektów, dopasowywanie i pamięć wzrokowa. Rozwija się umiejętność obrazowania przedmiotów, pomysłów i ludzi (myślenie obrazami/wizualne).
Wzrokowe umiejętności percepcyjne na wyższych poziomach wciąż się rozwijają. Bardziej wydajne ruchy gałek ocznych, rozwijają się, gdy dziecko uczy się śledzić tekst i czytać w poprzek linii.
Ponadto oczy muszą płynnie przecinać linię środkową ciała, wtedy obie półkule mózgu uczą się współpracować. To jeden z trudniejszych etapów rozwijania umiejętności wzrokowych. Ćwiczenia sensoryczne, to cudnowna baza w trakcie, których w ciekawy, interesujący, zaskakujący sposób można przekraczać linię środka. Ćwiczenie z leniwą „8“ to niestety nudny ale też dobry sposób na przekroczenie linii środkowej i śledzenie wizualne, kiedy nie mamy czasu na inne ciekawsze zadania.
-Uwaga wzrokowa – zdolność do utrzymania koncentracji w zadaniu wzrokowym
-Prawidłowy wzrok — widzi wyraźnie na odległość (np. tablica), odległość pośrednią (np. komputer) oraz z bliska (np. podczas czytania książki).
-Śledzenie/wodzenie płynne wzrokiem — utrzymuje wzrok na celu, patrząc od jednego obiektu do drugiego, przesuwając oczy po tekście lub podążając za poruszającym się obiektem, takim jak np. rzucona piłka.
-Ogniskowanie obrazu — umożliwia szybkie i dokładne utrzymywanie wyraźnego widzenia w miarę zmiany odległości od obiektów, na przykład podczas patrzenia z tablicy do zeszytu na biurku i z powrotem. Pozwala to dziecku z łatwością utrzymać wyraźny obraz w czasie, jak podczas czytania książki lub pisania.
-Koordynacja gałek ocznych — koordynuje i używa obu oczu razem podczas poruszania oczami po tekście, aby móc w pełni oceniać odległości w pracy stolikowej i ruchowej.
-Percepcja wzrokowa — uporządkowuje znaki w litery, słowa i znaczenie aby zrozumieć i zapamiętać to, co czyta.
-Koordynacja wzrokowo-ruchowa — umiejętność wykorzystywania informacji wizualnych do monitorowania i kierowania dłońmi podczas rysowania lub różnego rodzaju gier/zabaw sportowych.
-Myślenie obrazowe – Potrafi „zobrazować” w umyśle to, co dzieje się w czytanym tekście.
-Pamięć wizualna – Zdolność do zachowania informacji wizualnych oraz możliwość zapamiętania i przywołania szczegółów tego, co zostało przeczytane lub zobaczone.
Wraz ze wzrostem umiejętności czytania oczy muszą szybko poruszać się po kilku wierszach i stronach, w odpowiednim kierunku od lewej do prawej. Bez pomijania słów, a nawet linii. Podsumowując, umiejętności wizualne potrzebne do czytania są mocno skomplikowane!
Po co skupiać się na umiejętnościach wizualnych, aby sprawnie czytać?
Zanim zagłębimy się w czytanie i oczekiwać będziemy sukcesu, musimy skupić się na umiejętnościach podstawowych i rozwojowych.
Na przykład, jeśli Twoje dziecko chce nauczyć się grać w siatkówkę, nie podajesz mu piłki i nie każesz mu wyjść na boisko, aby zagrać mecz.
Najpierw musisz upewnić się, że zna i opanował podstawowe umiejętności.
Umiejętności takie jak obchodzenie się z piłką, podawanie i serwowanie wymagałyby najpierw trochę pracy i poznania też zasad gry. Twoje dziecko musi nabyć umiejętności rozwojowe, zanim zacznie grać w tę grę.
Sugeruje, że nauka czytania zaczyna się, gdy dzieci są gotowe w rozwoju: między 7 a 9 rokiem życia!
Skoncentruj się na rozwijaniu jednej z ważniejszych umiejętności, która pomoże zapobiec brakowi zainteresowania czytaniem, z powodu zmęczenia mięśni oczu.
Nie możemy oczekiwać od dzieci, które nie potrafią zidentyfikować liter, że zaczną czytać.
Jak pracować nad umiejętnościami wizualnymi?
Najpierw upewnij się, że wybierasz zajęcia, które są zabawne i na odpowiednim poziomie dla Twojego dziecka.
W przypadku młodszych dzieci upewnij się, że są w stanie szybko zidentyfikować wszystkie małe i wielkie litery. Skoncentruj się na pamięci wzrokowej, pozycji w przestrzeni i przekraczaniu linii środkowej.
Jeśli dziecko ma dobre umiejętności percepcyjne, spróbuj skupić się na czynnościach, które wymagają śledzenia wzrokiem i wzmacniania mięśni ooczu.
Bawcie się tymi zadaniami. Nie mów mu, że to pomoże mu w czytaniu!
Mózg Twojego dziecka zyska więcej na tych zabawach, niż na wierceniu się nad samym czytaniem!
Gry i zabawy poprawiające system wzrokowy dziecka potrzebny do umiejętności czytania i ogólnej nauki:
- Zadania na przekraczanie linii środkowej ciała. Ćwiczenia przekraczające linię środkową pomagają oczom płynnie poruszać się – bardzo ważne w czytaniu! Ćwiczenia z leniwą „8“, śledzenie wzrokowe samochodów /światła latarki/ różdżki / wstążki. Malowanie kulkami: Umieść zamoczone w farbie kulki na papierze ,na tacy. Trzymając tacę, delikatnie ją przechylaj, aby przetoczyć kulki w tę i z powrotem po papierze, stworzysz w ten sposób abstrakcyjny obraz.
Zobacz nasze Fiszki sensoryczne, aby uzyskać więcej pomysłów ! :)
- Labirynty na kartce papieru ale też te magnesowe. Magnesowe zadania. Większe labirynty zachęcają oczy do przekraczania linii środkowej. Zacznij od szerokich i krótkich ścieżek. Następnie zmniejsz szerokość i zwiększ długość labiryntu.
- Pamięć wizualna, memory, gry karciane. Graj używając przedmiotów gospodarstwa domowego, kształtów, cyfr i liter. Wypróbuj gry planszowe dla pamięci i pamięci sekwencyjnej. Już niedługo będą do pobrania u nas na stronie :)
- Śledzenie wzrokowe lub ćwiczenia umiejętności wizualnych połącz kropki.
- Czego brakuje – dorysuj ! Dzieci patrzą na obrazek i uzupełniają resztę.
- Zabawy ze szklanymi kuleczkami. Klasyczna gra w mini boule pétanque.
- Gry koordynacyjne oko-ręka. Wiele prostych gier może być wykorzystanych do koordynacji ręka-oko np. kręgle, koszykówka z warunkach domowych – zgniatanie śmieci i trafianie do kosza, balonowa siatkówka.
- Poczciwa gra w piłkę i wszystkie możliwe jej warianty. Moja ulubiona wersja to odbijanie od ściany za każdym razem coraz wyżej i przeskakiwanie przez piłkę po jej jednokrotnym odbiciu od podłogi.
- Zagadki i gry umiejętności wizualnych czyli puzzle obrazkowe, układanki lewopółkulowe, tangramy, mozaiki. Takie łamigłówki ZAWSZE należy układać za pomocą rąk, nie na ekranie telefonu czy komputera!
- Gry na różnicowanie stron prawej/lewej nogi/ręki/ucha/oka np. Twister
- Ćwiczenia umiejętności wizualnych z wykorzystaniem mięśni ust. Używanie mięśni ust do ssania i dmuchania pomaga wzmocnić mięśnie oczu! Oralne czynności i narzędzia sensoryczne są również potężnym sposobem na zwiększenie uwagi u dzieci.
- Percepcja wzrokowa – ukryte obrazy. Ćwiczenia z ukrytymi obrazkami lub wyszukiwanie konkretnych rzeczy na obrazku np. seria książek Wally Martin’a Handford’a.
- Dodatkowe gry śledzenia wizualnego. Zabawa w szpiega, ćwiczenia z latarką i wskaźnikiem laserowym.
- 65 wszechstronnych fiszek, które ćwiczą u dzieci koncentrację, uważność, spostrzegawczość, orientację przestrzenną, a wykorzystanie patyczków pozwala doskonalić również koordynację i planowanie wzrokowo – ruchowe oraz sprawność ręki.
